عشق به کمال

مولانا در دفتر اول ابیا ت ذیل فرموده :" سوختم من، سوخته خواهد کسی / تا زمن آتش زند اندر کسی " (1723/1)" سوخته چون قابلِ آتش بود / سوخته بستان که آتش کَش بود " (1724/1)" ای دریغا، ای دریغا، ای دریغ / کانچنان ماهی نهان شد زیر میغ " (1725/1)" چون زنم دم کآتشِ دل تیز شد / شیرِ هَجر آشفته و خون ریز شد " (1726/1)" آنکه او هشیار خود تندست و مست / چون بود چون او قدح گیرد بدست (1727/1)" شیرِ مستی کز صفت بیرون بود / از بسیط مرغزار افزون بود " (1728/1)" قافیه اندیشم و دلدارِ من / گویدم مندِیش جز دیدارِ من (1729/1)" خوش نشین ای قافیه اندیش من / قافیۀ دولت توی در پیشِ من (1730/1)معمولاً تفسیر ابیات دفتر اوّل نسبت به ابیات دفاتر دیگر آسانتر است البته باید شارح درویش وارسته و یا عارف باشد و بقول آقای یوسف مردانی باید مولوی شده باشد .در مورد دوبیت 1723 و 1724مولانا می گوید از فرط عشق دل عاشق می سوزد و چنین عشقی " آمــــــــدنی است نه آموختنی " ، مولوی با گفتن " سوختی و جان را افروختی " به غیـــر عاشق پند می دهد و جویا می شود که : کسی عاشق سوخته می خواهـــــــــــد تا از آتش من برگیرد و در غیر عاشقی که همچون خسی است آتش زند( خس در این بیت بمعنی بی ارزشی ، بی چیزی است که اصطلاحاً غیر عاشقی ، کسی که فاقد عشق است فرد بی ارزشی خواهد بود )کریم زمانی در شرح آن نوشته : " من در عشق حق سوخته ام آیا کسی هست کــــه این عاشق آتشین مزاج را بخواهد کــه با آن بر خس و خاشاک جسمانیت و هوی و هوس آتش در افکند" ( شرح جامع مثنوی معنوی . جلد اول .ص 546) .در این شرح اولاً " مــزاج " به معــــانی 1- طبع، وضع معده و روده از جهت هضم و دفع . 2- وضعیت تندرستی ، ویژگی روحی و جسمی. 3- طینت ، سرشت. 4- وضعیت و حالت . که در عشق به کمال...ادامه مطلب

مشرق خورشید برجِ قیرگون آفتابِ ما ز مشـــرق ها برون (1109/2)مشـــــرقِ او نسبتِ ذرّاتِ او نه برآمد، نه فرو شُــد ذاتِ او (1110/2)ما کــه واپس ماندِ ذرّاتِ وییم در دو عالم آفتـــــابِ بی فَییم (1111/2)باز گِردِ شمس می گـــردم عجب هم ز فرّ شمس باشد این سبب (1112/2)شمس باشد بر سببها مُطّلع هم ازو حَبلِ ســــببها منقطع (1113/2)صـــــد هزاران بار ببریدم امید از کـــه از شمس این شما باور کنـید؟ (1114/2)تو مرا باور مکن کـــــــز آفتاب صـبر دارم من و یا ماهی ز آب (1115/2)ور شَوم نومیـــد، نومیدیّ من عین صُنعِ آفتابست ای حَسَن (1116/2)عینِ صُنع از نَفسِ صـــانع چون بُرد هیچ هست از غیــرِ هستی چون چرد؟ (1117/2) فَیء در این بیت بمعنی بازگشت ، عودت ( مصدر فاءَ ). جَسَن بمعنی خوب ، عالی ، نیکو .مولانا در ادامه راهنمائی می کند که: مشرق خورشید این دنیا برج قیـرگون و تیره است امّا ما آفتابی نوردهنده داریم کـــــــه از مشرق ها بیرون است و هیچ مشـرق و مغربی ندارد ، مشرق خداوند در رابطه با اجـــزاء عالم نور دهنده ی اوست و چون اجـزاء و ذرّات ذات او در همه جا هست نه غروب و افولی دارد و نه طلوعی دارد بل که همیشه نور دهـنده هست . ما انسان های کامل ناچیزترین ذرّات او هستیم کـــــه با این وجود در هـــــر دو عالم آفتابی هستیم نور دهنده و بدون نیاز به بازگشت نور به او ،( در مورد بارگشت نور به او توضیحی لازم است : انسان های کامل دو رو دارند ، یک رو همواره بسوی خداست تا از او نور گیرد و دیگر رو بسوی خلق دارند تا نور گرفته شده را به خلق مردمان دهند ، و لذا برای خود چندان نوری برای مستفیض شدن ندارند و بخیل هم نیستند که اضافه داشته باشند که بخدا برکرداند ، و چون خداوند نور دهنده ی اصلی است که بر مبنای مش عشق به کمال...ادامه مطلب

آنکه او باشــــــد حسودِ آفتاب و آنکه می رنجد ز بودِ آفتـــاب (1131/2) اینت درد بی دوا کــور است آه اینت افتاده اَبَد در قعــــــرِ چاه (1132/2) نفی خورشـــیدِ ازل بایستِ او کی برآید این مــــــرادِ او بگو؟ (1133/2) باز آن باشد کـه باز آید به شاه بازِ کورست آنکه شد گم کرده راه (1134/2) راه را گم کـــرد و در ویران فتاد باز در ویران بَرِ چُغدان فتــــــاد (1135/2) او همیشه نورست از نورِ رِضـا لیک کورش کــرد سرهنگِ قضا (1136/2) خاک در چشمش زد و از راه بُــــرد در میانِ جغد و ویرانش ســپرد (1137/2) بر سری جغدانش بر سر می زنند پرّ و بالِ نازنینش می کَنَـــــــند (1138/2) ولوله افتـــــاد در چُغدان که ها باز آمــــد تا بگیــــــــرد جایِ ما (1139/2) باز گوید من چه در خوردم به جغد؟ عشق به کمال...ادامه مطلب